Dridhet Vuçiqi – Parlamenti Evropian miratoi rezolutën më të ashpër ndonjëherë për Serbinë

Parlamenti Evropian me 457 vota pro dhe 103 kundër ka miratuar një rezolutë për Serbinë, duke theksuar polarizimin dhe represionin në rritje në vend, një vit pas shembjes së tendës në stacionin hekurudhor të Novi Sadit ku vdiqën 16 persona, raporton KosovaPress.

Rezoluta i bën thirrje Serbisë të përputhet me politikën e BE-së në luftën kundër ndërhyrjeve të huaja dhe fushatave të dezinformimit. Teksti thekson se edhe një vit pas tragjedisë në Novi Sad, hetimi nuk ka përfunduar dhe bën thirrje për “zbatim të plotë dhe transparent të procedurave ligjore pas hetimit nga autoritetet kompetente, me qëllim që ata që janë përgjegjës të vihen para drejtësisë, në përputhje me sundimin e ligjit”.

Tregohet se ndikimi i Kinës në Serbi është rritur ndjeshëm vitet e fundit përmes investimeve të mëdha në infrastrukturë, gjë që ngre shqetësime në lidhje me transparencën, pajtueshmërinë me standardet e BE-së dhe pajtueshmërinë me rregulloret mjedisore.

“Duke marrë parasysh se projekti i stacionit ishte pjesë e hekurudhës me shpejtësi të lartë Beograd-Budapest dhe u zbatua brenda kornizës së marrëveshjes ndërqeveritare Serbi-Kinë, jashtë kornizës së rregullt të Ligjit të Prokurimit Publik, nga dy kompani kineze, duke marrë parasysh se raporti i Komisionit i vitit 2024 paralajmëroi tashmë për anashkalimin e rregullave të prokurimit përmes marrëveshjeve të tilla, duke marrë parasysh se në mars të vitit 2025 Zyra e Prokurorit Publik Evropian (EPPO) nisi një hetim mbi keqpërdorimin e mundshëm të fondeve të Bashkimit Evropian të ndara për rindërtimin e stacionit hekurudhor të Novi Sadit”, thuhet në rezolutë.

Lexo po ashtuOperacioni “Dentistry” në Tiranë! Zbulohet klinikë dentare me produkte të skaduara dhe evazion fiskalKujtohet se rënia e tendës shkaktoi protesta “të papara” në të gjithë vendin të udhëhequra nga studentët, duke kërkuar drejtësi, llogaridhënie institucionale, transparencë, zgjedhje të parakohshme, integritetin e tyre, respektimin e lirive civile, ndarjen e pushteteve, lirinë e medias, fundin e korrupsionit sistemik, si dhe investime në arsim.

Tregohet se nga shkurti deri në fund të shtatorit 2025, u mbajtën më shumë se 10,000 protesta në më shumë se 630 vende dhe 1.200 bashkësi lokale, duke përfshirë protestën më të madhe në historinë e Serbisë më 15 mars të këtij viti, dhe të dytën më të madhe më 28 qershor, e cila, siç vlerësohet, u bë lëvizja më e madhe civile në dekadat e fundit, raporton KosovaPress.

Theksohet se PE mbështet të drejtën e studentëve dhe qytetarëve serbë për protesta paqësore, të cilat kërkojnë llogaridhënie dhe reforma demokratike, të lidhura drejtpërdrejt me sundimin e ligjit, të cilën BE pret nga Serbia.

Gjithashtu thuhet se protestat e studentëve ishin kryesisht paqësore, megjithëse pati disa incidente të dhunshme gjatë verës, dhe raste të përdorimit të simboleve radikale dhe retorikës jashtëzakonisht nacionaliste, pro-ruse dhe shoviniste gjatë protestave masive, të cilat shkaktuan kritika të konsiderueshme nga jashtë dhe brenda vendit.

Shtohet gjithashtu se autoritetet serbe kanë përdorur dhunë kundër kundërshtarëve politikë dhe forcë të tepërt kundër demonstruesve në të gjithë vendin dhe vlerësohet se represioni është përshkallëzuar që nga fillimi i vitit.

Gjithashtu kujtohet se, sipas burimeve të pavarura, demonstruesit u sulmuan me armë zanore më 15 mars dhe vlerësohet se kjo ngre shqetësime serioze në lidhje me proporcionalitetin dhe ligjshmërinë e përdorimit të forcës.

Rezoluta vëren se që nga gushti, dhuna është intensifikuar më tej dhe se agjencitë e sigurisë kanë regjistruar dhe transmetuar në mënyrë të paligjshme biseda private, të cilat janë përdorur për të akuzuar studentët dhe aktivistët për përgatitjen e akteve kundër rendit kushtetues dhe sigurisë së Serbisë, ndërsa njësia ushtarake elitare Cobra është vendosur dhe në një rast madje ka përdorur municion luftarak.

PE dënon fuqimisht valën e dhunës së sponsorizuar nga shteti, frikësimin dhe arrestimet pa dallim kundër protestuesve paqësorë, gazetarëve, organizatave të shoqërisë civile dhe përfaqësuesve të opozitës në Serbi, si dhe fushatat e shpifjes, frikësimin e medias dhe keqpërdorimin e të dhënave personale për të diskredituar protestuesit, dhe u bën thirrje autoriteteve serbe të sigurojnë lirinë e medias.

Gjithashtu u bën thirrje zyrtarëve të lartë të ndalojnë retorikën nxitëse që nxit armiqësi ose dhunë, si dhe përdorimin e mbikëqyrjes së paligjshme kundër protestuesve.

Gjithashtu, u tha se presidenti serb Aleksandar Vuçiq kishte përdorur “gjuhë çnjerëzore edhe ndaj politikanëve të BE-së, përfshirë anëtarët e Parlamentit Evropian, të cilët shprehën mbështetje për protestuesit”.

Pengimi i drejtësisë në ndjekjen penale të atyre që janë përgjegjës për shembjen e tendës
PE gjithashtu shpreh keqardhje të thellë për pengimin e drejtësisë në ndjekjen penale të atyre që janë përgjegjës për shembjen e tendës dhe dënon fushatat e shpifjes në mediat pro-qeveritare kundër gjyqtarëve dhe prokurorëve që punojnë për të mbështetur sundimin e ligjit.

“PE dënon fuqimisht hakmarrjen e qeverisë kundër punonjësve në sektorët e arsimit dhe kulturës për mbështetjen e protestave, duke përfshirë shkarkimet, uljet e pagave, tërheqjen e fondeve për universitetet publike dhe praninë e policisë në ndërtesat universitare”, thuhet në të.

Ai u bëri thirrje autoriteteve serbe që të rivendosin menjëherë financimin e universitetit dhe institucioneve kompetente që të sigurojnë pjesëmarrjen e papenguar të komunitetit akademik dhe kërkimor në projektet e financuara nga BE-ja.

PE dënon organizimin e “një kampi të paligjshëm në Parkun e Pionierëve përpara ndërtesës së Presidencës dhe zgjerimin e tij të mëvonshëm në sheshin përpara Asamblesë Kombëtare”.

“PE është thellësisht i shqetësuar nga raportet e shumta se individë me të kaluar kriminale janë mobilizuar nga partia në pushtet në aktivitete kundër-protestuese, duke sulmuar demonstruesit me piroteknikë, duke rritur kështu më tej tensionet, dhunën dhe polarizimin në vend”, theksoi ai.

Ajo u bëri thirrje autoriteteve serbe që të zbatojnë urgjentisht dhe plotësisht të gjitha rekomandimet e OSBE-së dhe ODIHR-it në mënyrë që të sigurojnë zgjedhje të lira dhe të ndershme në Serbi.

PE nënvizon angazhimin e hershëm të Serbisë ndaj perspektivës së saj evropiane, por thekson se negociatat e pranimit duhet të përparojnë vetëm në bazë të progresit të matshëm dhe të qëndrueshëm në fushat themelore, në veçanti sundimin e ligjit, luftën kundër korrupsionit dhe krimit të organizuar, pavarësinë e gjyqësorit, lirinë e medias, reformën e administratës publike, pajtueshmërinë e plotë me politikën e përbashkët të jashtme dhe të sigurisë të BE-së, duke përfshirë sanksionet kundër Rusisë.

Gjithashtu mbështet dërgimin urgjent të një misioni ad-hoc të BE-së për gjetjen e fakteve në Serbi, me pjesëmarrjen e PE-së, për të vlerësuar në terren gjendjen e demokracisë, protestat e vazhdueshme, sulmet ndaj demonstruesve dhe shtypjen e drejtuar kundër studentëve, akademikëve, mësuesve dhe punonjësve të sektorit publik.

PE “u bën thirrje zyrtarëve të lartë evropianë të përmbahen nga bërja e deklaratave të pabaza që lavdërojnë proceset e reformave në Serbi, mirëpret tonin e ri të miratuar nga presidentja e Komisionit Ursula von der Leyen gjatë vizitës së saj të fundit në Beograd, i cili është më i besueshëm në lidhje me problemet e thella të Serbisë dhe performancën negative në zbatimin e reformave kyçe./kosovapress